DALGALARIN HIZI

[cellat0640]

Dalgaların hızı

Dalgaların hızı oluşturuldukları ortamın özelliklerine bağlıdır. Ortamın özellikleri değiştirildiğinde dalgaların hızı değişir. Dalgaları hareket etmesi için mutlaka bir ortama ihtiyaç yoktur. Ses, su, yay dalgaları gibi mekanik dalgalar bir ortamda meydana gelmelerine karşın, radyo, mikrodalgalar, ışık gibi elektromanyetik dalgalar herhangi bir ortama gerek duymadan ilerleyebiliyorlar. Örneğin ışık Güneşten Dünyaya gelinceye kadar boşlukta hareket eder. Fakat ses Dünyadan Güneşe kadar gidemez. Elektromanyetik dalgalar hem boşlukta hem de madde içinde hareket edebilirler. Örneğin radyo dalgaları duvarlardan geçip radyomuza kadar ulaşabiliyorlar.
Genelde ortamın elastik özelliği ve eylemsizlik özelliği mekanik dalganın hızına etki eder. Bir çelik çubuk bir lastik parçasından daha serttir. Elastiği az olan ortamlarda dalgalar daha hızlı hareket ederler. Sert ortamların molekül veya atomları sarsıntıyı birbirlerine daha hızlı iletirler. Bu duruma göre dalgaların katı, sıvı ve gaz ortamlarındaki hızları arasında;
Vkatı > Vsıvı > Vgaz ilişkisi vardır.

Şimdi maddenin sadece bir halini ele alalım. Mesela madde gaz halindeyken yoğunluk az olduğunda dalganın hızı daha fazla olur. Sesin helyum gazındaki hızı havadaki hızından yaklaşık üç kat daha fazladır. Helyum atomları hava atomlarından daha hafif olduklarından eylemsizlikleri daha azdır. Ağırlığı fazla olan hava molekülleri eylemsizliklerini koruyup yerlerinden pek fazla oynamak istemezler. Bu sebepten sarsıntıyı iletmede gevşek davranırlar. Buna göre
Vaz yoğun gaz >Vçok yoğun gaz olur.
Havanın sıcaklığı arttığında yoğunluğu ve basıncı azalır, dolayısıyla sesin hızı sıcak havada daha fazla olur.
Vsıcak hava > Vsoğuk hava